NITO lamang Disyembre 30, 2024, natagpuan ng mga mangingisda ang isang submarine drone partikular sa baybayin ng San Pascual, sa probinsiya ng Masbate.
Ayon kay Rodnie Valenzuela, isang residente ng Sitio K-Brada, Barangay Inarawan, San Pascual, Masbate, at isa sa mga mangingisdang nakakita sa drone, siya at ang kanyang dalawang kasamahan ay nakatagpo ng naturang kagamitan habang nangingisda, mga siyam na kilometro mula sa baybayin ng Inarawan, San Pascual.
Ayon kay Valenzuela, matapos nilang makita ang drone, siya at ang kanyang mga kasamahan ay nagdesisyon agad na magtungo sa istasyon ng San Pascual Municipal Police Station upang iulat ang kanilang nakita.
Ang drone ay dinala sa mga otoridad, at ito ay inilipat sa Philippine Navy para sa mas malalim na imbestigasyon.
Samantala, ang submarine drone ay isang uri ng unmanned underwater vehicle (UUV) na ginagamit para sa iba’t ibang layunin sa ilalim ng dagat. Ang mga submarine drone ay hindi nangangailangan ng tao upang mag-operate, at kadalasang kinokontrol ito mula sa isang remote na lokasyon. Madalas itong ginagamit sa mga operasyon ng pagsubok, pagsusuri, at pagmamasid sa ilalim ng dagat, at maaari rin itong magamit sa mga operasyon ng militar, agham, o iba pang mga teknikal na gawain.
Pag-usisa ng AFP sa pagkakakilanlan ng drone
Ang Armed Forces of the Philippines (AFP) ay nagbigay ng pahayag ukol sa natagpuang drone.
Ayon kay Col. Xerxes Trinidad, ang hepe ng AFP Public Affairs Office, “This incident underscores the importance of collaboration with local fisherfolk and maritime stakeholders.”
Ipinunto ni Col. Trinidad na ang insidenteng ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pakikipagtulungan ng mga lokal na mangingisda at mga ahensya ng gobyerno upang mapanatili ang seguridad sa mga karagatang sakop ng Pilipinas.
“We commend their vigilance and continued support in reporting suspicious activities and encourage ongoing cooperation to ensure the effective monitoring of our territorial waters,” dagdag pa ni Col. Trinidad.
Dagdag pa ni Col. Trinidad na ang AFP ay “fully committed to ensuring the safety and security of our maritime domain, with all necessary resources mobilized to address similar and other situations with the utmost diligence.”
Mahalagang impormasyon ukol sa “HY-119” drone
Ayon kay PBGen. Andre Dizon, ang direktor ng PNP Regional Office-5, ang drone na natagpuan ay may mga marka ng “HY-119,” na ayon sa kanilang pagsasaliksik ay tumutukoy sa isang Chinese underwater navigation at communication system.
Sinabi ni Dizon, “Based on our open-source research in the internet… HY-119 refers to a Chinese underwater navigation and communication system.” Ibinahagi rin ni Dizon na ang drone ay may mga pako o fins sa gilid at may haba na mga dalawang metro, at itinuturing nilang walang armas ang drone, ngunit may mga posibleng epekto ito sa pambansang seguridad.
“The drone was not armed, but the police report listed ‘potential national security implications’ as one significance of its recovery” ani Dizon.
Pahayag ng mga lokal na opisyal
Si Senador Francis Tolentino ay nagbigay din ng pahayag hinggil sa insidente ng pagkakasabat ng submarine drone. Ayon sa kanya, kinakailangan ng isang masusing imbestigasyon upang matukoy ang layunin ng drone. Sinabi ni Tolentino, “While surveillance efforts in the country were anticipated, an investigation remains necessary.”
Ipinunto din ni Tolentino na may kakayahan ang mga inhinyero ng Pilipinas na magsagawa ng reverse engineering sa drone upang higit pang matukoy ang gamit nito.
Ipinahayag din ni Tolentino ang kanyang pananaw na ang mga unmanned machinery tulad ng mga submarine drones ay dapat sumunod sa mga itinakdang sea lanes ng bansa: “Such unmanned machinery must follow the country’s designated and existing sea lanes.”
Posibleng kahalagahan ng insidente
Ang pagkakasabat ng drone ay nagbigay daan sa mga spekulasyon ng mga lokal hinggil sa layunin at pinagmulan ng kagamitan. Ayon kay Dizon, ang mga lokal ay nag-isip na maaaring ito ay konektado sa mga operasyong militar o kaya’y sa mga advanced na pagsasaliksik sa ilalim ng dagat. Sa kabila ng mga spekulasyon, nanawagan si San Pascual Mayor Roque Bañares sa mga residente na manatiling kalmado habang patuloy ang mga imbestigasyon ukol sa insidente.
Pagpapalawak ng pag-unawa sa maritime security
Si Surigao del Norte Rep. Robert Ace Barbers ay nagbigay ng opinyon na ang pagkakasabat ng underwater drone ay nagpapakita ng posibleng pangmatagalang pagmamasid ng China sa mga teritoryo ng Pilipinas. Ayon kay Barbers, “The recovery of the underwater drone means it is not unlikely that China has long been gathering intelligence and information in Philippine waters.”
Pagtingin sa hinaharap ng maritime security at teknolohiya
Sa kabila ng mga teknolohiyang ginagamit sa mga submarine drones, binigyang diin ng mga eksperto ang kahalagahan ng pagtutulungan ng mga lokal na komunidad, eksperto, at gobyerno sa pagpapalakas ng maritime security. Ayon kay Col. Trinidad, “The AFP is fully committed to ensuring the safety and security of our maritime domain, with all necessary resources mobilized to address similar and other situations with utmost diligence.”
Habang nagpapatuloy ang imbestigasyon, ang pagkakasabat ng drone ay nagbigay-diin sa patuloy na pangangailangan ng Pilipinas na palakasin ang seguridad at pag-monitor sa mga karagatang sakop nito. Sa isang pahayag, sinabi ni Dizon, “We encourage ongoing cooperation to ensure the effective monitoring of our territorial waters.”