Huling bahagi. Ang unang bahagi ay inilabas noong Biyernes (https://www.pinoyperyodiko.com/2023/10/27/dagdag-kaalaman/bske-at-kahalagahan-nito-masusing-pag-aralan-bago-bumoto/3068/) -Editor
AYON sa Commission on Elections (Comelec), 67,839,776 na mga rehistradong botante na hindi bababa sa 18 taong gulang ang maaaring bumoto sa barangay elections. Mayroon ding 23,254,313 rehistradong botante na maaaring bumoto sa SK elections dahil nasa 15 hanggang 30 taong gulang sila.
Ang bansa ay mayroong 42,027 barangay sa 148 na lungsod at 1,486 na munisipalidad. Para sa halalan sa barangay, maaaring iboto ng mga botante ang:
- One (1) Punong Barangay / Barangay Captain
- Pitong (7) Kagawad ng Sangguniang Barangay (SB)
Samantala, para sa SK Elections, maaaring bumoto ang mga botante para sa:
- One (1) SK Chairperson
- Pitong (7) Kagawad ng Sangguniang Kabataan (SK)
Ang mga oras ng pagboto ay magsisimula sa ala-7 ng umaga at tatagal hanggang alas-3 ng hapon. Ang mga boboto sa Emergency Accessible Polling Place (EAPP) gaya ng mga person with disabilities (PWDs), senior citizens, at mga buntis na kababaihan ay bibigyan ng anim na oras para bumoto mula ala-7 ng umaga hanggang ala-1 ng hapon.
Target ng Comelec ang voter turnout na hindi bababa sa 75 percent ngayong taon, mas mataas sa 71.2 percent o 40.89 million registered voters na bumoto na naitala noong 2018.
Gabay sa pagboto
Ayon sa Comelec guidelines, ang step-by-step na proseso ng pagboto para sa Barangay at SK polls ay ang mga sumusunod:
Hakbang 1: Sa lugar ng botohan, hanapin ang numero ng iyong presinto at sequence number sa naka-post na listahan ng mga botante. Lumapit sa Electoral Board at sabihin ang iyong pangalan at presinto at sequence number.
Hakbang 2: Kunin ang iyong balota mula sa EB. Tiyaking mayroon kang tamang balota:
para sa mga botante na may edad 15-17 taong gulang: 1 SK balota
para sa mga botante na may edad 18-30 taong gulang: 1 SK balota at 1 Barangay ballot
para sa mga botante na may edad 31 taong gulang pataas: Barangay ballot
Hakbang 3: Lagda sa Computerized Voters List (EDCVL) sa Araw ng Halalan.
Hakbang 4: Punan ang balota sa pamamagitan ng pagsulat sa kaukulang mga puwang ng mga pangalan ng mga indibidwal na kandidato na iyong pinili. Gamitin ang folder ng lihim ng balota upang pigilan ang ibang tao na makita ang iyong balota.
Hakbang 5: Pagkatapos punan ang balota, tiklupin ito sa parehong paraan tulad ng natanggap at ibalik ito sa EB. Huwag tanggalin ang detachable coupon.
Hakbang 6: Ilagay ang thumbmark sa kaukulang espasyo sa kupon ng balota.
Hakbang 7: Pahiran ng hindi mabuburang tinta ang iyong kuko sa kanang hintuturo.
Hakbang 8: Obserbahan habang inaalis ng EB ang kupon ng balota. Ideposito ng EB ang balota at ang nakahiwalay na kupon sa mga kaukulang compartment ng ballot box.
Automation
Inihayag ng Comelec na habang manu-manong isasagawa ang halalan, tatlong barangay ang magkakaroon ng automated na halalan. Kabilang sa mga pilot areas para sa automated polls ang Barangay Pasong Tamo sa Quezon City District 6 na may 60,766 na botante; gayundin ang Barangay Paliparan III at Barangay Zone II sa Dasmariñas City, Cavite, na may 51,435 at 1,475 na botante, ayon sa pagkakasunod. Ang komisyon ay naglalayon na magkaroon ng automated barangay elections sa 2026.
Nitong Miyerkules, sinabi Comelec Chairperson George Erwin Garcia na itutuloy nila ang pagsasagawa ng dalawang pangunahing botohan sa 2025, bagama’t isa sa mga ito – ang Barangay at Sangguniang Kabataan Elections (BSKE) – ay gagawin nang manu-mano.
Sa isang press briefing, sinabi ni Garcia na kinikilala ng poll body ang finality ng desisyon ng Supreme Court (SC) na tanggihan ang motion for reconsideration ng Office of the Solicitor General (OSG), sa konstitusyonalidad ng pagpapaliban ng Disyembre 2025 BSK polls.
“Sa bandang huli po kakayanin namin, iyon nga lang iyong Barangay and SK elections, maaaring hindi namin ma-automate sapagkat wala pong nai-provide sa ating budget. But sure po ang National and Local Elections (NLE) ng Mayo ay automated (In the end, we will make it happen, although the BSKE, we may not be able to automate it because there’s no provided budget, but for sure the May NLE will be automated),” dagdag ni Garcia.
Binanggit ni Garcia ang pagmumungkahi ng PhP30 bilyon na badyet para sa automated NLE sa Mayo 2025 lamang, ngunit humigit-kumulang PhP22 bilyon lamang ang unang naaprubahan.
Para naman sa darating na Oktubre 30 BSKE, sinabi ni Garcia na ang desisyon ng SC ay nangangahulugan din ng agarang pag-upo sa puwesto ng mga nanalong kandidato.
“Ang dapat start na term of office nung mga dapat nahalal ng December 2022 ay January 1, at iyong mahahalal ngayong October 30 ay January 1. And therefore, ibig sabihin, pagka-elect pala nila ngayong October 30, pagka-proclaim, kinabukasan, dapat mag-aassume na kaagad (The supposed start of the term of office elected in December 2022 is on January 1, and for those who will be elected on October 30. Therefore, it means upon their election, proclamation, the next day they should immediately assume office),” dagdag pa niya.
Noong Martes, Oktubre 25, muling inilunsad ng Comelec ang precinct finder bago ang Barangay at Sangguniang Kabataan elections.
Para mahanap ang precint number, dapat na ma-encode ang sumusunod na impormasyon sa Comelec website na precinctfinder.comelec.gov.ph.
Pangalan, gitnang pangalan, apelyido
Araw ng kapanganakan
Lugar kung saan nagparehistro (probinsya, lungsod/munisipalidad)
Ang precinct finder ay dapat sinimulang ma-access ng publiko noong nakaraang lingo ngunit kinailangang hintayin ang pag-apruba ng Department of Information and Communications Technology upang matiyak na ligtas ang website.
“Hindi po nagda-down iyong aming precinct finder baka po nagkataong mahina lang talaga ang inyo pong signal. Simula po kagabi, tuluy-tuloy, dire-diretso, daang libo na po ang nag-inquire (The precinct finder is not going down, perhaps your [internet] signal may be weak. Since last night, it has been continuously [operating] straight on, hundred thousand have already inquired),” ani Garcia.
Gayunpaman, kung hindi pa rin ma-access ng mga botante ang kanilang designated precinct sa kabila ng tamang impormasyong naka-encode, mayroon pa rin silang tatlong opsyon na magagamit sa araw ng halalan.
Maaaring hanapin ng mga botante ang kanilang mga numero ng presinto sa mga itinalagang help desk ng Parish Pastoral Council for Responsible Voting (PPCRV) sa mga paaralan; isang opisyal na listahan ng mga botante na nakapaskil sa labas ng bawat presinto o silid-aralan; at ang libro sa loob ng silid na naglalaman ng mga larawan, lagda, at fingerprint ng mga botante.
Ang Oktubre 30 ay idineklara bilang isang espesyal na araw na walang pasok habang isinasagawa ng bansa ang grassroots elections.