SA gitna ng lumalalang tensyon sa West Philippine Sea, isang insidente ang nagbigay-diin sa patuloy na agresyon ng mga barko ng Tsina laban sa mga sasakyang pandagat ng Pilipinas.
Ayon sa mga ulat, isang barko ng China Coast Guard (CCG) ang nagpasabog ng tubig mula sa kanilang water cannon patungo sa isang sasakyang pandagat ng Bureau of Fisheries and Aquatic Resources (BFAR) sa Bajo de Masinloc, na mas kilala bilang Scarborough Shoal, noong Martes, Oktubre 8, 2024.
Ang insidenteng ito ay nagbigay-diin sa isyu ng soberanya at seguridad sa karagatang ito na itinuturing na bahagi ng eksklusibong economic zone (EEZ) ng Pilipinas.
Ang Exclusive Economic Zone (EEZ) ay isang maritime zone na umabot ng 200 nautical miles mula sa baselines ng isang estado. Sa ilalim ng United Nations Convention on the Law of the Sea (Unclos), ang isang bansa ay may eksklusibong karapatan na mag-explore at mang-ani ng mga yaman, tulad ng isda at mineral, sa loob ng kanyang EEZ.
Ang insidente ng water cannon
Ayon kay Rear Adm. Roy Vincent Trinidad, tagapagsalita ng Philippine Navy, nakatanggap sila ng impormasyon hinggil sa insidente ng water cannon.
Sa isang press briefing sa Camp Aguinaldo, sinabi niya, “Yes, we were informed of a water cannon incident in Bajo de Masinloc by the Chinese coast guard vessel toward a BFAR vessel.” Gayunpaman, hindi niya naibigay ang eksaktong petsa ng insidente.
Pagsusuri ng BFAR
Sa kanilang pahayag, sinabi ng BFAR na ang kanilang layunin ay magsagawa ng isang routine resupply mission para sa mga mangingisda sa lugar.
Ang Routine Resupply Mission ay isang regular na operasyon na isinagawa upang magbigay ng mga kinakailangang suplay at kagamitan sa mga yunit o komunidad na nasa isang partikular na lokasyon, lalo na sa mga mangingisda o militar sa mga liblib na lugar.
Samantala, nakaharap nila ang tatlong barko ng CCG na nagpakita ng agresibong kilos ngunit hindi nakapagtagumpay na hadlangan ang kanilang misyon.
“Notwithstanding the dangerous maneuvers and opening of water cannons, both BFAR vessels were able to resupply the Filipino fisherfolk in the vicinity of Bajo de Masinloc,” pahayag nito.
Kahalagahan ng Bajo de Masinloc
Ang Bajo de Masinloc, na matatagpuan sa 124 nautical miles mula sa Masinloc, Zambales, ay bahagi ng EEZ ng Pilipinas na umaabot ng 200 nautical miles.
Ito ay isang mahalagang pook para sa pangingisda at mayaman sa likas na yaman. Subalit, patuloy na iginigiit ng Tsina ang kanilang pag-angkin sa halos buong South China Sea, na nagdudulot ng hidwaan sa pagitan ng mga bansa sa rehiyon, kabilang ang Pilipinas, Vietnam, at Malaysia.
Pandaigdigang desisyon
Noong 2016, isang internasyonal na tribunal sa Hague ang nagpasya pabor sa Pilipinas sa mga pag-angkin ng Tsina sa South China Sea, na nagsabing walang legal na batayan ang mga ito.
Ang Internasyonal na Tribunal sa Hague (International Court of Justice o ICJ) ay ang pangunahing hukuman ng United Nations na matatagpuan sa The Hague, Netherlands.
Itinatag ito noong 1945 at may layuning lumikha ng isang pandaigdigang mekanismo para sa resolusyon ng mga legal na hidwaan sa pagitan ng mga estado.
Sa kabila ng desisyong ito, patuloy na hindi kinikilala ng Tsina ang nasabing ruling at nagpapatuloy ang kanilang mga operasyon sa rehiyon.
Pagsubaybay at pagprotekta ng Philippine Navy
Ayon sa datos mula Setyembre 30 hanggang Oktubre 6, 2023, nakapag-monitor ang Philippine Navy ng kabuuang 190 barko ng Tsina sa iba’t ibang lokasyon sa West Philippine Sea. Kabilang dito ang 28 barko ng People’s Liberation Army Navy (PLA-Navy) at CCG sa mga lugar tulad ng Ayungin Shoal at Escoda Shoal.
Dahil sa tumitinding banta mula sa Tsina, tiniyak ni Trinidad na ang Philippine Navy ay nakahanda na protektahan ang mga mangingisda.
“The Philippine Navy, the AFP, is always ready to protect our fisherfolk,” aniya. Nagbigay din siya ng payo sa mga mangingisda na ipagpatuloy ang kanilang pangingisda, kahit na may panganib.
Pagsasanay ng mga kaalyadong bansa
Sa gitna ng tensyon sa South China Sea, nakatakdang magsagawa ng naval exercise na tinatawag na “Samasama 2024” ang Pilipinas kasama ang mga kaalyadong bansa tulad ng Estados Unidos, Canada, at Japan.
Ang mga pagsasanay na ito ay naglalayong palakasin ang kooperasyon at kakayahan sa maritime security sa rehiyon.
Pahayag at aksyon ng Tsina
Sa isang hiwalay na pahayag, sinabi ng tagapagsalita ng CCG na ang kanilang mga aksyon ay alinsunod sa batas at naglalayong protektahan ang kanilang mga karapatan.
“China has indisputable sovereignty over Huangyan Island and its nearby waters,” pahayag ni Liu Dejun.
Ipinahayag din ng Tsina na patuloy silang magsasagawa ng mga operasyong pangseguridad sa kanilang sinasabing teritoryo.
Ang mga pagkilos ng Tsina sa West Philippine Sea ay hindi bago. Matagal nang nakikilala ang bansa sa paggamit ng militar at paramilitar na yunit upang kontrolin ang mga disputed areas sa karagatan.
Ayon kay Col. Francel Margareth Padilla ng AFP, ang patuloy na presensya ng mga barko ng Tsina ay labag sa 2016 Arbitral Tribunal ruling, at ang AFP ay nakatuon sa pagprotekta sa mga karapatan ng Pilipinas sa mga tubig nito.
Ang Arbitral Tribunal Ruling ay ang desisyon ng isang internasyonal na tribunal na naglutas ng isang legal na hidwaan, kadalasang kaugnay ng mga isyu ng soberanya, teritoryo, at maritime rights.
Sa konteksto ng South China Sea, ang kilalang ruling na ito ay nagmula sa Permanent Court of Arbitration sa The Hague noong 2016.
Epekto sa mga mangingisda
Ang mga agresibong hakbang ng Tsina ay nagdudulot ng takot sa mga lokal na mangingisda. Marami ang nag-aalala sa kanilang kaligtasan habang sila ay nangingisda sa mga tradisyonal na pook, na nagiging sanhi ng takot na mawalan ng kabuhayan.